چکیده :
بررسی وجود تغییر دما در دشت مشهد به عنوان نمایه تغییر اقلیم در منطقه ابراهیمی حسین*,علی زاده امین,جوان مرد سهیلا * دانشگاه آزاد اسلامی واحد فردوس تغییر اقلیم و افزایش درجه حرارت یکی از مسایل مهم زیست محیطی بشر به حساب می آید که در سالهای اخیر مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است. افزایش میانگین دمای کره زمین و تغییرات آن نمایه ای از تغییرات اقلیمی است که در تمامی نظریه های تغییر اقلیم به آن توجه شده است. با بررسی روند تغییرات میانگین دمای هوا می توان تغییرات اقلیمی در منطقه را ردیابی نمود. بر آورد ها نشان می دهد که میزان میانگین دمای کره زمین تا سال 2030 میلادی 0.7 تا 2 درجه سانتی گراد بیشتر از امروز خواهد بود. بر حسب سناریو های مختلف مدل های تغییر اقلیم افزایش درجه حرارت ناشی از تغییرات اقلیمی در اغلب نقاط جهان پیش بینی و نتایج مختلفی ارایه گردیده است. بر اساس این پیش بینی ها میانگین درجه حرارت در مقیاس جهانی برای سال 2050 میلادی در سناریوهای مختلف تغییر اقلیم بین 3.5 تا 5 درجه سانتی گراد متغیر می باشد. همچنین شدت تغییر درجه حرارت در مناطق مختلف تفاوت زیادی خواهد داشت. مقاله حاضر برگرفته از بخشی از پژوهش بررسی تغییر اقلیم در دشت مشهد است. محدوده مورد مطالعه در طول جغرافیایی´20-°58 و´8 -°60 درجه شرقی و عرض جغرافیایی ´0-°36 و ´5-°37 شمالی در استان خراسان رضوی قرار گرفته است که بر اساس آمار موجود دارای متوسط دمای سالانه 12.4 و متوسط بارش 278.6 میلی متر است. برای داده های هوا شناسی مورد نیاز از ایستگاه سینوپتیک مشهد و گلمکان و 8 ایستگاه تبخیر سنجی و 25 ایستگاه باران سنجی واقع در دشت استفاده شده است. تغییرات زمانی درجه حرارت امری کاملا مشخص در هر اقلیم است. مطالعه تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین به تغییرات درجه حرارت در طول دوره های آماری دراز مدت می پردازد. ساده ترین روش های مطالعه روند تغییرات درجه حرارت استفاده از روش های رگرسیون بین دمای هوا و زمان وقوع است. روش من کندال و لتن مایر دو روش آماری است که با استفاده از آنها روند تغییرات درجه حرارت در دشت مشهد مورد بررسی قرار گرفت. روند تغییرات درجه حرارت در دو سطح احتمالی 1 و 5 درصد بررسی گردید. در روش لتن مایر و من کندال در سطح 1 و 5 درصد برای تمام ماه ها روند تغییرات درجه حرارت بررسی گردید نتایج نشان داد که در بیشتر ماه ها روند افزایشی بوده است. برای روش رگرسیون خطی و نمایی و درجه دو در تمام ایستگاهها برای هر سه پارامتر درجه حرارت (حداقل، حداکثر، متوسط)، روند صعودی به دست آمد. این روند افزایشی درجه حرارت به خصوص برای دمای حد اقل، بارزتر است. درجه حرارت در دوره های مختلف آماری با یکدیگر مقایسه گردید میانگین سه گانه درجه حرارت در سطح 1 و 5 درصد در 25 ساله اخیر با 25 ساله قبل به طور معنی داری اختلاف دارد. این تفاوت بین دوره های ده ساله اخیر با میانگین دراز مدت مشهود است. در روش لتن مایر و من کندال در سطح 1 و 5 درصد برای تمام ماه ها روند تغییرات درجه حرارت بررسی و نتایج نشان می دهد که در بیشتر ماه ها روند افزایشی است. اختلاف درجه حرارت هر سال با میانگین دراز مدت نیز محاسبه گردید نتایج نشان می دهد که روند تغییرات در اغلب ماه ها مثبت و افزایشی است. تغییرات تفاوت دمای متوسط سالانه دشت مشهد در طول دوره آماری با میانگین دراز مدت 50 ساله بررسی گردید در این حالت نیز داده های درجه حرارت نشان دهنده روند مثبت در منطقه است و به طور کلی تغییرات دما در دشت مشهد مشهود بوده و می توان از این تغییرات به عنوان نمایه ای از تغییر اقلیم نام برد.
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
کلیات و تعاریف
بیان ضرورت و انگیزه انتخاب موضوع
مشکلات تحقیق
پیشینه تحقیق
بررسی تغییر اقلیم در سطوح جهانی و منطقه ای
بررسی تغییر اقلیم در ایران
مبنای نظری تحقیق
تغییر اقلیم
مواد و روش‌ها
مواد
روش تعیین روند تغییرات زمانی درجه حرارت
نتایج
نتایج روند زمانی درجه حرارت
منابع و مآخذ
منابع و مآخذ
1.ابراهیمی،حسین(1384)؛رساله دوره دکتری"بررسی اثر تغییر اقلیم بر مـصارف آبـ کـشاورزی دشت مشهد"،ایستگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات.
2.علیزاده و کمالی(1381)؛اثرات تغییر اقلیم بر افزایش مصرف آب کـشاورزی در دشـت مشهد،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،شماره 65-66،صفحات 189-201.
3.فرشی و امداد(1375)؛بررسی اثر افزایش گرمای زمین در افزایش مصرف آب کشاورزی،اولین کنفرانس منطقه‌ای تـغییر اقـلیم،تهران،صفحات 1-3.
4.کریم‌زاده مقدم و قهرمان(1380)؛نگرشی بر افزایش تدریجی تبخیر-تعرق گیاه مرجع در مشهد و پیامدهای احـتمالی آنـ،مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مـقابله بـا بـحران آب،18-19 اسفند،دانشگاه زابل،جلد دوم 108-95.
5.نصیری محلاتی،م(1383)؛مطالعه شاخص‌های هـواشناسی ایـران در شرایط تغییر اقلیم.
6.نصیری محلاتی و همکاران(1381)؛اثر تغییر اقلیم جهانی بر تولیدات کشاورزی.انتشارات دانشاگه فـردوسی مـشهد. شماره 358.
7.نوریان(1378)؛تغییر اقلیم و گرم شـدن هـوا،مجله نیوار،شماره 81،صـفحات 1-3.